GRAFİK TASARIMDA YARATICILIK
Tasarım yaratıcılık ister. Sanatta yaratıcılık ise sanatın kullandığı dilleri keşfedip öğrenip, onları kendi amaçlarımız doğrultusunda organize edebilmemizle orantılıdır.
Tasarım da “ne için bu çalışmayı yapıyoruz” sorusu hareketlerimizi yönlendiren başlıca çıkış noktasıdır. Yapılan çalışmanın tasarım olabilmesi için işlevsellik yükümlülüğünü taşıması gerekir. Aksi takdirde yapılan çalışma başka bir şey olur. Bir tasarımcı elde edeceği sonucu önceden saptamış olmayabilir. Duygu ve sezgileriyle yola çıkar. Kullandığı mazlemeler ve yaratma esnasında yeniden oluşan fiirler, duygular sonucu yönlendirilebilir. Çoğu kez varılacak sonuç önceden saptanmış değil gibidir. Tasarım yapmakla sanat eseri yaratmak arasında az çok bir bağlantı vardır. Tasarım yapılırken her ne kadar koşullu amaçlı bir durumla yola çıkılıyorsa da bütün bu koşullarla beraber tasarım yapan kişinin kendini özgür hissetmesi nesnelere, malzemelere hükmederek yeniden şekillendirilmesi gerekir. Bu yönüyle onu biraz da sanatçı bir kişilik olarak görürüz. Sanatçı eserini yaratırken doğadan yola çıkar. Önce doğanın özüne iner. Bunun için esaslı bir ayıklamaya gider ve eksiklikleri de kendisi tamamlar.
Tasarımcıyı biraz da sanatçı olarak nitelendirirken şüphesiz her ikisinde de ortak özellik olan yaratıcılığı baz olarak ele alıyoruz. Yaratıcı insanların kendine özgü bir duyma ve keşfetme tarzları vardır. Bu yerini hiçbir çalışma ve sabrın tutamayacağı bir özelliktir. Uygulamalardaki gelişmeler zaman içinde kalıcı niteliktedir. Yaratıcılığın en önemli özelliği eğitilebilirliği kadar öğrenildikten sonra bir beceri haline gelip unutulmamasıdır.
Eski elemanların yeni bir şekilde düzenlenmesi ile yeni fikir veya nesnenin ortaya koyduğu her faaliyet yaratıcı bir faaliyettir. Yeni yaratılan fikir veya nesne bir problemin çözümüne hizmet etmelidir.
Genel anlamda yaratıcılık, geçmişteki tecrübelerin bazı değişikliklerle yeniden düzenlenmesini sağlayan, bir problemin çözümüne hizmet eden, orjinal bir çalışmayla neticelenen yeni bir fikir veya nesnenin hasıl edildiği zihni bir faaliyettir.
Yaratıcı düşünce ve yaratıcı performansa katkıda bulunan zihni özellikler:
Probleme karşı hassasiyet. Hataları, eksiklikleri, tutarsızlıkları, düzensizlikleri, ihtiyaçları görebilmek,
Belirli bir sürede amaca yönelik olarak çok sayıda ve farklı boyutlarda fikir ortaya koyabilmek,
Esnek davranmak:
Öğrenilmiş bilgiyi yeniden sınıflandırma, yeniden yorumlama aynı zamanda çeşitli fikirleri ortaya koyabilme, bir kategoriden diğerine geçme,
Bireyin değişmekte olan problem sitüasyonu ile başa çıkabilmesi için düşüncesinin yönünü değiştirmesidir.
Orjinallik:
Alışılmış yeni çözümleri veya fikirleri ortaya koyabilmektir.
Bilinenleri yeni şekillerle organize etmek, bilinen bir objenin işlevini değiştirmek, yeniden inşa etmektir.
Bir materyali veya fikri yeniden geliştirebilmek farklılaştırabilmektir.
Hergün artan yoğun tüketim isteğiyle oluşan yeni gereksinmeler, bir yanda endüstrileşme sonucu: ürün çeşitliliğinin görülmemiş boyutlarla da ulaşması, çok kısa sürede çözüm isteyen karmaşık problemler toplumu yeni arayışlara itmektedir. Varolanı daha eksiksiz hale getirmek, daha iyisini istemek, insanın yapısında vardır.
Yaratıcı tutum daima yapıcıdır. Akılcı cesaret, denemek ve sürekli aramak, tıpkı başarı gibi özendirilmelidir. Kendi yaratıcı gücümüzü engelleyen davranışları Koberg şöyle sıralıyor.
Yanlış yapmaktan, aptal yerine konulmaktan, kullanılmaktan, yalnız kalmaktan, gelenekleri bozmaktan, değişiklik önermekten, çevresinin sevgisinden yoksun kalmaktan, alışkanlıkların rahatlığını yitirmekten, gerçekten ve kişilik sahibi olmaktan korkar.
Yaratıcı sürecin araştırılması ve incelenmesinde en önemli sorun onun sürekliliği ve hareketidir.
Hiçbir değerlendirmeye kesin bir sonuç olarak bakmamalıdır. Her değerlendirme bir ileri aşama için başlangıçtır. Değerlendirme yaratıcılık için önce kişisel bir muhasebedir. Dürüsttür, açıktır. Yapılanla soncun, eksikliklerle düzeltmelerin karşılaştırmalarını içerir.
Değerlendirme de yaratıcı bir eylemdir. Sürecin sonucunun değerlendirilmesi iki aşamalıdır. Biri, ürünün uygulayıcılar dışında pratikte değerlendirilmesi, diğeri ise sürecin uygulayıcıları tarafından değerlendirilmesidir. Birincisi akademik, ikincisi eğitim yönünden yararlıdır.
Koberg yaratıcı nitelikleri bilinçli olarak gelişmiş insanların, yaşam boyu mutlu olabilme şanslarının yüksek olduğu, çünkü bunların karşılaşabilecekleri her tür soruna çözüm arayabilecek kıvrak bir zihin yapısına sahip olabileceklerini söylemiştir.
Sezgiyi bir eylem biçimine sokmak bir bakıma yaratıcılık demektir. Sanatta sezgi uzun bir deneyim bikiminin patlaması gibi bilinç altından gelen bir değer yargısıdır.
Yaratıcı eylemde kişiler önce yapmakta oldukları herhangi bir işi hoşlanarak yapmakla işe başlayabilirler. Bu esnada en iyi yol göstericiyi, rehberi işin yapılması esnasında işin içinde kendileri bulacaktır. Ne yapılırsa yapılsın, onu gerçekten hakkıyla yapmaya çalışmak kişiye sınırsız bir memnuniyet verecektir. İşler ters gittiği zaman hemen pes edip bırakmamak ısrarcı olmak gerekir. Elbette zorluklarla ve problemlerle karşılacağız. Bunlar beklenen problemlerse çözmek kolaydır.
Beklenmeyenlerse çözmek için sabırla çalışmak gerekir. Gerçekte bu karşılaştığımız ve çözmek için uğraştığımız problemlerdir ki en çok yaratıcılığımızı geliştirirler. Gerçek yaratıcı insanlar hiçbir zaman ulaşılan sonuçtan memnuniyet duymazlar. Her sonuç onları yeni buluşlara götüren problemlerin başlangıç noktalarıdır.
BAŞARILI BİR GRAFİK TASARIMDA BULUNMASI GEREKLİ ÖZELLİKLER
Amaca uygunluk:
Bu çalışma ne için yapılıyor? Çalışmanın yapılmasında amaç herhangi bir ürünün ya da emeğin satışı mıdır? Buna karar verdikten sonra ikinci adım bu çalışma hangi hedef kitleye hitap edecektir? Bu hedef kitlenin:
Sosyal yapısı nasıldır?
Kültürel düzeyi nerededir?
Beğeni düzeyi nasıldır?
İhtiyaçları nelerdir? Gibi kriterleri gözönüne almak gerekir.
Bu noktaları göz önüne aldıktan sonra yazı ve resimlerin belirlenen ölçüler içinde düzenlenmesine başlanır.
Yukardaki kriterleri biraz açıklayacak olursak şöyle söyleyebiliriz.
Sosyal Yapısı:
Satışını planladığınız ya da tanıtımını amaçladığınız ürün toplumda kimlere yönelik olarak üretilmiştir. Bu hedef kitlenin sosyal yapısı nasıldır? Nasil bir nüfus yapısı vardır? Nüfusun çoğunluğu gençlerden mi, çocuklardan mı, yaşlılardan mı oluşmaktadır? Örneğin Avrupa’da nüfusun çoğunluğu yaşlı ve orta yaşlılar oluştururken, Türkiye’de nüfusun çoğunluğunu gençlerden ve çocuklardan oluşmaktadır. Dolayısıyla bu kitlelerin ihtiyaçları ve tüketecekleri ürünler de farklı olacaktır.
Kültürel düzeyler global düzeyde Avrupa ve Asya da nasıl birbirinden son derece farklı ise bir ülkenin doğusu ile batısı, kuzeyi ile güneyinde bilge çok farklılıklar gösterebilir.
Beğeni düzeyi:
Nesilden nesile beğeni ve anlayışların değiştiğini göz önüne aldığımız gibi yöresel farklılıklarında bir ürünün tutulmasında ve iyi satış yapmasında öneli rölü vardır.
Ürünün ambalajının tasarımında bütün bu noktaların gözönüne alınmasının başarı için ön koşul olduğu tartışılmaz bir gerçektir.
Tasarım ve Yaratıcılık
Grafik
Grafik kelimesi sözlükte resim veya yazıya, ait, tam tasvir olunmuş canlı, yazıya uygun şekillere ait, şekli çizgili olarak tarif ediliyor.
Tasarım
İngilizcede desing olarak nitilendirilen tasarım sözlük anlamı ile zihinde kurmak, niyet etmek, kastetmek, çizmek, plan yapmak, proje yapmak, tertip etmek, icat etmek, yaratmak gibi kelimelerle ifadesini buluyor.
Grafik kelimesi kavramı genel anlamı ile tüm sanatsal, teknik ve endüstriyel resim yazı ve çizimleri, çoğaltma tekniklerini, baskı için boyama ve çizim teknikleriyle yapılan resimleri kapsayabilmektedir. Bu nedenle grafik sanatlar denince yazılmış, çizilmiş basık amacıyla resmedilmiş özgün resimlerle bunların üretilmişleri anlaşılmaktadır.
Bir diğer deyişle grafik sanatlar, görsel öğeler ile yazıyı bir arada kullanarak izleyiciyi etkilemek, izleyiciye belirli bir bildiri iletmek amacıyla oluşturulmuş her türlü tasarımı kapsayan bir sanat dalıdır.
Grafik sanatları öteki sanat dallarından ayıran önemli bir özellik, yapılan işin baskı için hazırlanmış olmasıdır. Afiş, amblem, logo, ilan, broşür, etiket, kitap, kutu, tipografi, çeşitli reklamcılık ürünleri gibi. Çok geniş bir alanı kapsayan bu sanat dalı temelde güzel sanatların uygulamalı sanatlarda ve yeni teknolojilerle buluştuğu bir alandır. Bir başka deyişle grafik sanatlar teknolojik olanakları kullanarak görsel öğelerden bir iletişim dili yaratır.
Günlük yaşantımızda kullandığımız kitap, takvim, dergi, gazete, temizleme tozları gibi akla gelebilecek her türlü araç ve gereç son biçimini almadan önce uzun ve karmaşık bir çalışmayı gerektiren grafik tasarım sürecinden geçer.
Ürünlerin paketleme biçiminden üzerindeki yazı resim ve kullanılan renklere kadar her türlü tasarım biz farkında olmasak da hangi malı alacağımıza dair kararımızı önemli ölçüde etkiler. Bu bakımdan bir ürünün grafik tasarımı, ne kadar ilginç, yaratıcı ve etkileyici ise beğenilme ve satın alınma şansı da o kadar yüksektir.
Grafik Tasarımda:
Bir amaç vardır. Bu amaç sunulan mal ve hizmetin en iyi şekilde tanıtılması veya satışıdır. Bir özgünlük ve yaratıcılık vardır.
Bir düşünce ürünüdür.
Bir gerekliliktir. Bir gereklilikten doğmuştur.
Bir bilinç vardır.
Yeni yapılan tasarım bütünüyle kendi kanunların yaratır. Kendine has, kendine özgü orjinalliktedir. Yani yeni bir şeydir. O ana kadar yaratılanlardan bazen daha iyi, bazen daha kötüdür. Ama daima yenidir.